Badanie dziecka pod kątem rozwoju

Postrzeganie, rozumienie i ocenianie norm rozwojowych dziecka należy rozpocząć od postawienia sobie zasadniczych trzech pytań:

  1. Czy posiadam wystarczający zasób wiedzy merytorycznej aby potrafić odróżnić rozwój prawidłowy od zaburzonego?
  2. Czy posiadam wystarczający zasób wiedzy merytorycznej i moralnej by móc określić rozwój prawidłowy – prawidłowym?
  3. Czy posiadam wystarczający zasób wiedzy merytorycznej i moralnej by móc określić rozwój nieprawidłowy
    – nieprawidłowym i wskazać drogę jaką można naprawić lub zminimalizować deficyty?

Kto oddaje się praktyce bez usystematyzowanej wiedzy,
Jest jak sternik, który bez wiosła i kompasu wszedł na pokład statku
I nigdy nie wie, dokąd płynie
[Leonardo da Vinci]

Aby móc rozpocząć analizę, a następnie ocenę rozwoju psychomotorycznego dziecka należy mieć bezwzględnie opanowaną znajomość idealnego modelu rozwoju psychomotorycznego, czyli znać wszystkie mechanizmy i uwarunkowania jakie  na każde dziecko od życia płodowego. Program jaki na każde dziecko czeka do zrealizowania nazywamy ontogenezą motoryczną.

Ontogeneza motoryczna dziecka uwarunkowana jest:

  1. determinacją genetyczną, czyli każdy człowiek ma w ?sobie? matrycę prawidłowego rozwoju, która jest zaprogramowana od zapłodnienia do śmierci, i którą każde dziecko musi zrealizować,
  2. determinacją mentalną, czyli prawidłowym funkcjonowaniem mózgu w sferach emocjonalno-poznawczych,
  3. prawidłowo współdziałającymi, zintegrowanymi mechanizmami wszystkich zmysłów: wzroku, słuchu, węchu, propriorecepcji itd.,
  4. warunkami środowiska naturalnego, zewnętrznego, socjalnego oraz obyczajowego.

Nieodłącznymi warunkami do osiągnięcia dwunożnej wyprostowanej postawy są:

  • Kontrola napięcia posturalnego – inaczej mówiąc „automatyczne sterowanie postawą ciała”
  • Prawidłowo rozwinięte od trzeciego miesiąca i przejawiające największą dynamikę rozwoju mechanizmy
    podporowo-wyprostne, czyli zdolność przeciwstawienia się sile grawitacji
  • Możliwości wykonania zamierzonego fazowego ruchu.

SCHEMAT BADANIA DZIECKA

Badanie składa się z trzech nierozerwalnych etapów.

Pierwszym etapem badania jest wnikliwa obserwacja motoryki spontanicznej w leżeniu na brzuszku i pleckach. W tych pozycjach obserwujemy wzorce prezentowane przez dziecko odnosząc je do wieku dziecka:

  • Sposób przylegania do podłoża
  • Wzorce ruchowe całego ciała
  • Symetryczną asymetrię wzorców motorycznych
  • Funkcje podporowo-wyprostne
  • Przetaczanie się
  • Czworakowanie
  • Siadanie
  • Wstawanie
  • Kontakt społeczny w każdym wieku itp.

Wszystkie czynności psychomotoryczne u każdego dziecka są takie same (w tym samym wieku +/- 6 tyg ) i są ściśle określone, różnią się tylko sferą emocjonalną – inną dla każdego dziecka. Wypadnięcie jednej z zaprogramowanej czynności w rozwoju lub pojawienie się jakiegoś „nawyku” jest niekorzystne i absolutnie nie można mówić:

  • „że każde dziecko rozwija się w inny sposób” lub „że z tego wyrośnie”.

Podsumowaniem tej części badania jest wstępna ocena rozwoju w aspekcie ilościowym i jakościowym prezentowanych wzorców.

Drugim nieodłącznym etapem badania jest analiza rozwoju odruchowego, czyli istotnych odruchów, które zawsze mają swoją ewolucje w przebiegu pierwszego roku.

Trzeci nierozerwalny etap badania to ocena reakcji ułożeniowych czyli tzw. reaktywności posturalnej.

Reakcje uzłożeniowe (7) ulegają kilku przeobrażeniom w pierwszym roku życia. Badanie ich polega na zmianie ustawienia ciała w przestrzeni. Każda faza wymaga dokładnej znajomości, obserwacji i analizy. Badanie zebrane jest w tabeli:

  1. Reakcja Trakcji
  2. Reakcja Landau
  3. Reakcja wg Vojty
  4. Reakcja wg Peiper-Isbert
  5. Reakcja wg Collis wertykalna
  6. Reakcja wg Collis horyzontalna
  7. Reakcja zawieszenia pachowego

Po szczegółowej analizie całego badania zawierającego trzy składowe możemy wystawić ostateczną ocenę jakościową oraz ilościową badanego dziecka i udzielić jednoznacznej odpowiedzi czy dziecko wymaga wsparcia czy rozwija się zgodnie z programem ontogenetycznym.

Opracowanie:

lek. med. Helena Woźniak-Rosół – specjalista pediatrii, certyfikowany diagnosta zaburzeń neurorozwojowych dzieci met. Vojty

Gabinet Pediatryczny – wizyty domowe : Katowice ul.Teatralna 10

Mgr Rafał Rosół – certyfikowany fizjoterapeuta
– certyfikaty met. Vojty diagnostyka i terapia zaburzeń neurorozwojowych (psychomotorycznych) u wcześniaków, niemowląt i dzieci
– certyfikat metody NDT-Bobath
– certyfikat Association Kinesio Taping

Gabinet rehabilitacji dzieci: Katowice ul.Teatralna 10